Phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội bằng Cotrimoxazol

Nhiễm trùng cơ hội là một trong những loại nhiễm trùng nguy hiểm nhất đối với người bệnh. Tác nhân chính là do virus, vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng gây ra. Một trong những loại thuốc được sử dụng phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội đó chính là Cotrimoxazol. Vậy cụ thể công dụng của thuốc như thế nào? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bài viết sau để có nhiều kiến thức y khoa hơn cho mình. 

Nhiễm trùng cơ hội ở người bị lây nhiễm 

Nhiễm trùng cơ hội tên tiếng Anh gọi là Opportunistic Infection. Sự nguy hiểm của căn bệnh này chính là là suy giảm hệ thống miễn dịch của người bệnh. Nói chính xác hơn thì chúng là nguyên nhân làm tăng độc lực từ những loài vi sinh vật. 

Theo như các phân tích khoa học thì tác nhân chính gây ra loại bệnh này chính là những vi sinh vật gây bệnh có điều kiện. Thường thì chúng có thể là vi sinh vật ký sinh và có khả năng công sinh hoặc hỗ sinh với những loại bệnh khác trên cơ thể. 

Nhiễm trùng cơ hội ở người nhiễm HIV

Trên thực tế thì nhiễm trùng cơ hội chỉ xảy ra ở những cá thể gặp phải tình trạng suy giảm miễn dịch và bị ức chế hệ miễn dịch. Nguyên nhân chủ yếu chính có thể do:

• Cơ thể bị suy dinh dưỡng

• Cơ thể bị nhiễm trùng tái diễn hoặc tái phát. 

• Do người bệnh sử dụng thuốc ức chế hệ miễn dịch. Thường thì những người ghép tạng sẽ phải sử dụng loại thuốc này.  

• Do bị nhiễm HIV tiến triển

• Do người bệnh phải điều trị hóa trị liệu ung thư

• Do bị tố bẩm di truyền

• Do bị thương tổn ở trên da

• Hay do người bệnh phải điều trị kháng sinh trong thời gian dài. 

• Do phải làm một số thủ thuật y khoa

• Kể cả là người đang mang thai

Để minh chứng cụ thể hơn cho điều này thì có lẽ chúng ta sẽ phân tích chuyên sâu về những bệnh nhân bị nhiễm HIV. Cụ thể thì việc phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội ở bệnh nhân này như thế nào? Chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu nội dung tiếp theo của bài viết này các bạn nhé. 

HIV có thể điều trị hay không?

Thường thì những người bị nhiễm HIV thì tỷ lệ nhiễm trùng cơ hội sẽ xuất hiện với tần suất cao hơn so với những người bị nhiễm ở những trường hợp khác. Theo thống kê thì tỷ lệ bị tử vong ở những người nhiễm HIV bị nhiễm trùng cơ hội sẽ rất cao và chúng được đứng đầu trong danh sách. 

HIV có thể điều trị hay không?

Như chúng ta đã biết thì virus HIV sẽ tấn công hệ thống miễn dịch của cơ thể người bệnh. Chính vì lẽ đó là mầm bệnh sẽ có cơ hội để phát triển. Thông thường thì các loại virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng sẽ không ảnh hưởng nhiều đến những người bình thường. Nhưng khi chúng có cơ hội thì bệnh sẽ tiến triển khá nhanh và chuyển sang giai đoạn AIDS. 

Thường thì nhiễm trùng cơ hội có thể xuất hiện ngay khi người bệnh bị nhiễm virus HIV. Thường thì mỗi một mức suy giảm miễn dịch riêng sẽ tương ứng với một loại bệnh nhiễm trùng cơ hội. Những loại bệnh nhiễm trùng cơ hội nguy hiểm khiến người bệnh bị tử vong. 

Trên thực tế, những người bị nhiễm HIV có thể dự phòng nhiễm trùng cơ hội bằng cách sử dụng thuốc Cotrimoxazol. Cụ thể thuốc có tác dụng phòng bệnh nhiễm trùng như viêm não, PCP, bệnh hô hấp, tiêu chảy… Cụ thể, loại thuốc này sẽ được chỉ định trong trường hợp:

Dùng Cotrimoxazol cho người bị nhiễm HIV

• Người bị nhiễm HIV ở giai đoạn lâm sàng 3, 4 và chúng sẽ không phụ thuộc vào số lượng tế bào CD4.

• Ngoài ra còn có thể sử dụng cho người HIV ở giai đoạn 1, 2 với chỉ số CD4 < 200 TB/mm3. Trong trường hợp không có xét nghiệm CD4 thì có thể điều trị bằng cotrimoxazole khi: Người bệnh ở giai đoạn 2, 3, 4 Hoặc là những người phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú. 

Như vậy có thể thấy rằng thuốc Cotrimoxazol là giải pháp an toàn giúp cho người bệnh phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội rất hiệu quả. Vậy loại thuốc này có công dụng như thế nào? Chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp ở phần nội dung sau của bài viết này. 

 > Điều Trị HIV Ở Đâu

Thuốc chống nhiễm trùng cơ hội. 

Như đã nói ở trên thì Cotrimoxazol là một trong những loại thuốc được người bệnh sử dụng nhiều nhất để phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội. Tuy nhiên, không phải tất cả những thông tin có liên quan đến loại thuốc này độc giả đều nắm được trong lòng bàn tay. Vậy lời chỉ dẫn cụ thể là gì? 

Cotrimoxazol được dùng khi nào?

• Ngoài những trường hợp trên thì Cotrimoxazol dùng cho trẻ bị phơi nhiễm HIV. Tuy nhiên, chỉ chỉ định cotrimoxazol cho trẻ bị phơi nhiễm từ tuần tuổi thứ 4 đến tuần thứ 6 sau khi sinh. Đồng thời sẽ duy trì đến khi nào loại trừ hoàn toàn nguy cơ nhiễm HIV.

Cotrimoxazol được dùng khi nào?

• Dùng cho trẻ bị khẳng định nhiễm HIV và dưới 24 tháng tuổi. Người bệnh sẽ được chỉ định điều trị cotrimoxazol cho tất cả các trẻ bị nhiễm HIV. 

• Trẻ từ 24 đến dưới 60 tháng tuổi cũng được sử dụng thuốc cotrimoxazol ở giai đoạn 2, 3 và 4. Chúng không phụ thuộc vào TCD4 hoặc là tỷ lệ % TCD4 sẽ < 25%. Cũng có thể là lượng TCD4 nhỏ hoặc là bằng 750 tế bào/mm3.  

• Trẻ từ 60 tháng tuổi trở lên và có kết quả xét nghiệm TCD4 giai đoạn lâm sàng là 3 – 4. Chúng không phụ thuộc vào số lượng tế bào TCD4 hoặc là chỉ số TCD4 nhỏ hơn hoặc là bằng 350 tế bào/mm3.  

Thành phần của thuốc chống nhiễm trùng cơ hội 

Theo như các nghiên cứu khoa học thì Cotrimoxazole thì thuốc gồm có hai thành phần chính đó là: sulfamethoxazole (SMX) và trimethoprim (TMP). Dựa trên thành phần của thuốc mà bộ y tế đã có những hướng dẫn rất cụ thể trong việc sử dụng loại thuốc này. 

Thành phần của thuốc Cotrimoxazol

Thường thì mỗi 1 liều điều trị dự phòng sẽ là 5mg/kg/ngày được tính theo TMP và uống là 1 lần trong ngày. Trong trường hợp bị dị ứng với cotrimoxazol thì có thể sử dụng thuốc dapson để thay thế và với liều lượng là 2mg/kg/ngày. Thuốc có thể uống hàng ngày hoặc có thể dùng liều 4mg/kg/lần và uống 1 lần/tuần. 

Tuy nhiên Dapson về công dụng thì chúng sẽ kém hơn sơ với cotrimoxazol trong quá trình phòng PCP. Ngoài ra thuốc còn không thể dự phòng được bệnh viêm não do Toxoplasma. Vậy cụ thể thì ngoài việc bị dị ứng thì người bị nhiễm HIV được chỉ định dùng thuốc trong những trường hợp nào? Chúng ta sẽ có lời giải đáp ở phần nội dung tiếp theo của bài viết này. 

Khi nào nên ngừng điều trị dự phòng?

• Như đã nói ở trên thì những người bệnh bị dị ứng với Cotrimoxazole sẽ không được điều trị phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội bằng Cotrimoxazole mà sẽ được thay thế bằng 1 loại thuốc khác. 

• Ngoài trường hợp trên thì những trẻ đã được bệnh viện chỉ định điều trị ARV trong vòng 6 tháng liên tục và có lượng tế bào CD4 chiếm 25%.

• Bên cạnh đó thì những trẻ từ 1 – 5 tuổi và có trên 2000 tế bào CD4.  

Với 2 trường hợp cuối thì chỉ được tái điều trị dự phòng cơ hội bằng Cotrimoxazole khi đã điều chỉnh được lượng tế bào CD4 giảm đến tiêu chuẩn cho phép. Đương nhiên, liều lượng của thuốc sẽ có sự điều chỉnh theo các lứa tuổi. 

Cần lưu ý khi dùng thuốc chống nhiễm trùng cơ hội như thế nào?

Ngoài việc chống chỉ định đối với những bệnh nhân bị dị ứng đối với Cotrimoxazole. Bởi những bệnh nhân này sẽ thường gặp phải những triệu chứng như: buồn nôn, nôn, phát ban hoặc cũng có thể nặng hơn là giảm bạch cầu hạt, thiếu máu, ngộ độc gan… Chính vì vậy chúng ta cần phải tham khảo thêm sự tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa để sử dụng thuốc một cách hợp lý. 

Cần lưu ý khi dùng thuốc chống nhiễm trùng cơ hội

Tuy nhiên, trong những trường hợp bệnh nhân bị phát ban do sử dụng cotrimoxazol thì người bệnh có thể tham khảo 1 số cách xử lý đơn giản cụ thể như sau:

• Trường hợp phát bân ở mức độ nhẹ: Sẽ xuất hiện triệu chứng xuất hiện ban đỏ. Còn mức độ trung bình sẽ có triệu chứng xuất hiện ban sần lan tỏa hoặc có thể bị tróc vẩy khô: Với những bệnh nhân này sẽ tiếp tục được điều trị phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội bằng cotrimoxazol. Tuy nhiên cần phải theo dõi bệnh nhân chặt chẽ hơn. Kết hợp với đó là điều trị các triệu chứng và sử dụng thêm kháng histamin.

• Với trường hợp phát ban ở mức độ nặng, người bệnh xuất hiện các triệu chứng có ban phỏng nước, bị loét viêm niêm mạc còn mức độ rất nặng sẽ có biểu hiện viêm da bị tróc vảy và hội chứng Steven Johnson. Ngoài ra còn bị hồng ban đa dạng và bong da ướt. Người bệnh cần nhập viện ngay lập tức để điều trị đồng thời  ngừng vĩnh viễn sử dụng loại thuốc này. 

Như vậy có thể thấy rằng việc phòng ngừa nhiễm trùng cơ hội là một nhiệm vụ cấp thiết đối với những bệnh nhân bị nhiễm HIV. Tuy nhiên, người bệnh phải có một phác đồ điều trị hợp lý. Hơn thế nữa là phải biết những trường hợp nào nên và không nên sử dụng thuốc cotrimoxazol. Hy vọng đây sẽ là những thông tin bổ ích dành cho người bệnh và cả người nhà của bệnh nhân nhiễm HIV.