Bệnh giun sán là bệnh đơn giản nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Ai có nguy cơ cao nhiễm giun sán, làm thế nào để phát hiện và điều trị sớm? Bài viết dưới đây cung cấp thông tin giúp bạn đọc hiểu về bệnh nhiễm giun sán.
1 Bệnh giun sán là gì?
Bệnh giun sán được coi là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở Việt Nam và có tỷ lệ mắc cao trên toàn thế giới. Bệnh phổ biến ở những nơi có điều kiện vệ sinh kém và thiếu kế sinh nhai.
Những khu vực có tỷ lệ nhiễm giun sán cao là những khu vực không có điều kiện vệ sinh và xảy ra ở bất cứ nơi nào có nghèo đói, từ các nước nhiệt đới đến cận nhiệt đới.
Giun sán là động vật đa bào với các cơ quan riêng biệt và hầu hết giun sán ký sinh ở đường tiêu hóa trong một số trường hợp bất thường với sự di cư ngoài tử cung. Các nhóm giun sán phổ biến nhất ký sinh ở người là:
Nhóm giun: giun đũa, giun đũa, giun móc, giun kim, giun tròn. Nhóm sán: sán lá gan, sán lá phổi, sán lá ruột, sán máng.
Nhóm sán dây: Sán dây bò, Sán dây lợn.
Tại Việt Nam, Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương báo cáo về tình hình nhiễm giun sán:
Khoảng 60 triệu người bị nhiễm giun đũa.
40 triệu người bị nhiễm sâu bướm.
20 triệu người nhiễm giun móc. Nhiễm trùng sán thông thường bao gồm:
Bệnh sán lá gan nhỏ: Xảy ra chủ yếu ở các bang phía Bắc. Người dân ở các bang này có thói quen ăn gỏi hải sản như cá, tôm, hoặc hải sản nấu chưa chín.
Bệnh sán lá gan lớn: Phân bố rải rác ở các vùng nông thôn Việt Nam. Hãy tìm những nơi mà bạn có thể ăn các loại rau sống dưới nước như rau mùi, cải xoong và cần tây.
Paragonimzheim: Tìm thấy ở những nơi ăn cua đá sống. Nó phổ biến ở các vùng núi phía Bắc như Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai. Bệnh sán dây, ấu trùng sán dây: Thường gặp ở bắc trung bộ và miền núi. Bệnh ấu trùng sán lợn do ăn tiết canh đen, nem, sán lợn.
2 nguyên nhân gây bệnh giun sán
Từ tình hình nhiễm giun sán nêu trên, có thể thấy số bệnh nhân mắc bệnh giun sán ở Việt Nam rất cao. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến nhiễm giun nhưng những nguyên nhân chính gây nhiễm giun là:
Vệ sinh và chế độ ăn uống kém là nguyên nhân chính gây nhiễm giun sán.
Trong vòng đời của giun, một con giun trưởng thành đẻ hàng nghìn quả trứng mỗi ngày khi nó sống trong ruột người. Trứng giun được thải ra ngoài theo phân. Ở những khu vực có điều kiện vệ sinh kém, trứng côn trùng làm ô nhiễm đất và nước. Vì lý do này, giun sán lây lan theo một số cách, bao gồm tiếp xúc trực tiếp với đất và trứng giun đất.
Người ăn rau có chứa trứng giun và ăn phải trứng giun (giun đũa, giun tóc…) không nên gọt vỏ, rửa kỹ vì chưa chín hẳn, nếu không trứng giun sẽ bám vào vỏ trái cây. rau và các món ăn khác thường như thịt bò tái và hàu hiếm luôn chứa ấu trùng giun sán, vì vậy ăn những thực phẩm này khiến bạn có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn nhiều.
Trứng giun được đưa vào cơ thể người qua nguồn nước bị ô nhiễm.
Những người tiếp xúc với vật nuôi như chó, mèo đều bị nhiễm giun sán. Trứng của các loài giun sán có trong vật nuôi có đặc điểm là tồn tại lâu dài nên cũng là nguồn lây bệnh cho người. Vệ sinh kém: Rửa tay trước và sau khi ăn, tiểu tiện và đại tiện, không vệ sinh khu vực xung quanh giường và đệm, và vứt bỏ những thứ không cần thiết cũng có thể góp phần gây nhiễm giun sán.
Một số loại giun tròn, chẳng hạn như giun móc và giun tròn, được truyền trực tiếp qua da. Trứng của những loài này nở trong đất và giải phóng ấu trùng có thể xâm nhập vào da của vật chủ. Nhiễm giun móc chủ yếu do tiếp xúc trực tiếp với da khi đi chân trần trên đất bị nhiễm trứng giun.
Hầu hết các bệnh giun sán được đặc trưng bởi không lây truyền trực tiếp từ người sang người. Giun người không tự sinh sản nên sự tái nhiễm chỉ xảy ra trong giai đoạn trứng hoặc ấu trùng của giun trong môi trường.
3 triệu chứng nhiễm giun
Các triệu chứng thường bị bỏ qua vì bệnh giun chỉ ít được mọi người quan tâm. Triệu chứng nhiễm giun chủ yếu liên quan đến số lượng giun sán ký sinh trong vật chủ.
Khi rất ít người bị nhiễm giun, họ không phát triển các triệu chứng rõ ràng khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn.
Những người bị nhiễm giun nặng gặp phải nhiều vấn đề do các chất thải độc hại của giun. Những triệu chứng này thường không đặc hiệu và cần được bác sĩ đánh giá để chẩn đoán tình trạng nhiễm giun sán. Giảm cân không rõ nguyên nhân: Tình trạng này là do giun sống trong đường ruột của vật chủ và hấp thụ chất dinh dưỡng ở đó, khiến bệnh nhân thiếu chất dinh dưỡng. Nếu chúng đang giảm cân theo chế độ ăn bình thường, chúng nên được tẩy giun 6 tháng một lần. Nếu bạn tiếp tục giảm cân, bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Người bệnh thường xuyên bị táo bón. Nguyên nhân là do giun sán gây khó tiêu.
Là triệu chứng mệt mỏi và kiệt sức kéo dài, tình trạng này không điển hình nhưng nếu không phải là bệnh cụ thể thì có thể bệnh nhân bị nhiễm giun sán. Vì khi bị nhiễm số lượng giun sán sẽ hút hết chất dinh dưỡng trong cơ thể khiến người bệnh có thể bị suy dinh dưỡng dẫn đến suy dinh dưỡng.
Bệnh nhân đau bụng và buồn nôn: Nhiễm nhiều ký sinh trùng và sán dây có thể dẫn đến tắc ruột. Đôi khi có hiện tượng giun chui vào đường mật, đau bụng dữ dội, mông đau dữ dội, nôn ói nhiều.
Tiêu chảy: Sán dây xâm nhập niêm mạc ruột, tại đây chúng kích thích bài tiết và gây tiêu chảy.
Dị ứng da, mẩn ngứa.
Chóng mặt, nhức đầu: gặp ở bệnh nhân bị nhiễm sán dây hoặc ấu trùng sán đã xâm nhập vào não.
4 Thiệt hại cho cơ thể con người do ký sinh trùng
Tổ chức Y tế Thế giới gọi chúng là những căn bệnh bị lãng quên vì bệnh giun sán thường không có triệu chứng điển hình và tiến triển một cách âm thầm. Tuy nhiên, khi xét đến các chỉ số sinh hóa của cơ thể lại có những thay đổi bất thường. Nếu không được điều trị, nhiễm giun có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe, thậm chí là tính mạng của người nhiễm bệnh. Nhiễm giun sán gây ra một số hậu quả sau:
Giun đất bắt cóc thức ăn của vật chủ. Khi loài này xâm nhập vào cơ thể người bệnh, chúng sẽ lấy đi một phần thức ăn mang vào. Trong trường hợp nhiễm sán dây bò, sán làm bệnh nhân mất nhiều thức ăn, vì sán có thể dài tới 7-10 cm vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày hay đêm và cần một lượng lớn thức ăn. Sự thiếu hụt chất dinh dưỡng xảy ra thường xuyên hơn khi bệnh nhân bị nhiễm giun sán nặng, và bệnh nhân có thể trở nên mệt mỏi, xanh xao và suy dinh dưỡng. Một số loại giun như giun móc B., giun móc có thể hút máu nên người bệnh có thể bị thiếu máu.
Gây độc cho cơ thể: Nhiễm giun sán thường xuyên khiến ký sinh trùng bài tiết độc tố hoặc giải phóng các chất chuyển hóa độc hại vào cơ thể vật chủ. Triệu chứng cơ thể bị nhiễm độc giun: chán ăn, mất ngủ, buồn nôn, mẩn ngứa.
Gây tổn thương cơ học cho các cơ quan bị nhiễm giun sán. Hiện tượng tắc ruột, tắc mật, tắc ống tụy do giun đũa. Các loài như giun móc, giun tóc thường bám vào niêm mạc ruột gây viêm loét ruột. Ấu trùng sán dây lợn xâm nhập vào não và gây ra cái chết đột ngột. Giun chỉ bạch huyết gây viêm hạch bạch huyết. Paragonimus gây ho ra máu do làm vỡ thành mạch máu trong phổi.
Nó gây ra phản ứng dị ứng trong cơ thể vật chủ, gây ngứa, sốt cao và phù nề.
5 cách phòng tránh bệnh giun sán
Bệnh giun sán không phải là bệnh có thể lây trực tiếp từ người sang người nhưng khi đã nhiễm bệnh thì rất khó phát hiện do không có triệu chứng điển hình. Vì bệnh giun sán có tính chất xã hội nên các nguyên tắc quản lý bệnh giun sán đòi hỏi sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương. Các biện pháp cụ thể để phòng chống bệnh giun sán bao gồm:
Quan trọng nhất là chú ý vệ sinh cá nhân, nhất là với trẻ em.
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
Giữ móng chân của bạn được cắt tỉa và tránh đi chân trần trên sàn nhà. Thay đổi chế độ ăn, tập ăn chín, uống nước sôi, ngâm trước khi ăn, rửa sạch gọt vỏ, tránh ăn sống.
Thường xuyên quét dọn vệ sinh môi trường sống xung quanh.
Đồ dùng cá nhân của người bị nhiễm giun sán cần được thay và vệ sinh thường xuyên
Tẩy giun định kỳ 2 lần/năm và tẩy giun cho người lớn và trẻ em lứa tuổi mầm non, tiểu học. Uống theo chỉ dẫn của bác sĩ.
6 Tẩy giun khi nào?
Ở những nơi nhiễm ký sinh trùng phổ biến, chẳng hạn như các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới có điều kiện vệ sinh kém, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo mạnh mẽ việc điều trị thường xuyên bằng thuốc tẩy giun 6 tháng một lần và bắt buộc phải chẩn đoán trước. Khuyến cáo điều trị mỗi năm một lần nếu tỷ lệ nhiễm giun truyền qua đất trong cộng đồng lớn hơn 20% và hai lần mỗi năm nếu tỷ lệ nhiễm giun truyền qua đất trong cộng đồng lớn hơn 50%. Ngoài ra, giáo dục sức khỏe và vệ sinh làm giảm lây truyền và tái nhiễm giun sán.
- Top 5 loại thuốc tẩy giun cho trẻ được bác sĩ khuyên dùng.
Nhiễm giun nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Vì vậy, tẩy giun định kỳ được coi là biện pháp hữu hiệu để phòng ngừa căn bệnh này. Sau đây nhà thuốc trung ương xin giới thiệu các loại thuốc tẩy giun an toàn và hiệu quả.
7.1 Thuốc tẩy giun Fugacal 500 mg
Fugacar là loại thuốc tẩy giun được sử dụng rộng rãi nhất trên thị trường hiện nay. Thuốc do Orrick của Thái Lan sản xuất dưới sự nhượng quyền của Janssen Pharmaceutica N.V., Beerse, Belgium. Thuốc này có dạng hộp với một vỉ 1 viên.
7.2 Thuốc tẩy giun 200mg
Thuốc tẩy giun Zentel là sản phẩm nổi tiếng của Glaxo SmithKline được tiếp thị tại thị trường Việt Nam bởi Công ty Cổ phần Dược phẩm TW2. Zentel 200 viên 1 hộp 2 vỉ.
7.3 Albendazole STADA Thuốc tẩy giun 400 mg
Thuốc Albendazole do Công ty TNHH Stada Việt Nam sản xuất. Sản xuất và phân phối. Số đăng ký của thuốc này là VD-25032-16.
7.4 Thuốc tẩy giun [itemblock_a_2] Hàn Quốc
Thuốc này có thành phần là Flubendazole 500 mg được bào chế dưới dạng siro dùng đường uống.
7.5 Panatel Thuốc tẩy giun 125 mg
Thành phần hoạt chất của thuốc là pyrantel pamoate 125mg. Một vỉ chứa 6 viên nén bao phim.
Thuốc có tác dụng tẩy giun phổ rộng, tác dụng lên các loại giun đũa, giun kim, giun móc,… với hiệu quả tẩy giun lên tới 90%. Pyrantel diệt giun theo các cơ chế sau:
Đối với giun đũa, Pyrantel làm giun bất động trước khi trục xuất.
Đối với các tuyến trùng nhạy cảm với thuốc, pyrantel phong tỏa hệ thống thần kinh cơ và làm tê liệt tuyến trùng, chúng được bài tiết qua phân.
Pyrantel không có tác dụng đối với giun móc hoặc ấu trùng giun ở da hoặc mô.
7.6 Distojid 600 mg
Thuốc này được sản xuất bởi Shinpoong Daewoo Pharmaceutical Co., Ltd. Sản xuất tại Hàn Quốc. 1 vỉ chứa 4 viên.
