Việc hiểu rõ nhóm máu ABO và Rh đóng vai trò rất quan trọng trong truyền máu, chẩn đoán bệnh và bảo vệ sức khỏe. Nếu bạn chưa nắm rõ hai hệ nhóm máu này, cùng Galant Clinic tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!
Nhóm máu ABO và Rh là gì?
ABO và Rh là hai hệ nhóm máu chính trong tổng số 39 hệ nhóm máu hồng cầu.
– Hệ ABO gồm: A, B, AB, O.
– Hệ Rh gồm: Rh+ và Rh-.
Khi kết hợp lại, ta có 8 nhóm máu: A+, A-, B+, B-, O+, O-, AB+, AB-.
Vào năm 1901, nhà khoa học người Áo Karl Landsteiner phát hiện hệ nhóm máu ABO, mở ra kỷ nguyên mới cho ngành y học truyền máu.
Cụ thể:
- Nhóm máu A: Có kháng nguyên A trên hồng cầu và kháng thể kháng B trong huyết tương.
- Nhóm máu B: Có kháng nguyên B trên hồng cầu và kháng thể kháng A trong huyết tương.
- Nhóm máu AB: Có cả kháng nguyên A và B, không có kháng thể kháng A hoặc B.
- Nhóm máu O: Không có kháng nguyên A, B nhưng có cả kháng thể kháng A và kháng B trong huyết tương.
Như vậy, định nhóm máu ABO dựa vào sự có mặt hoặc không có của các kháng nguyên (A, B) và kháng thể (anti-A, anti-B).
Khoảng năm 1930–1940, Karl Landsteiner cùng cộng sự phát hiện thêm hệ Rh khi nghiên cứu loài khỉ Macacus Rhesus.
Hệ Rh được xác định dựa trên sự hiện diện của kháng nguyên D:
- Rh(+): Có kháng nguyên D trên bề mặt hồng cầu.
- Rh(-): Không có kháng nguyên D.
Trên thế giới, người mang Rh+ chiếm đa số, trong khi Rh- chỉ chiếm tỉ lệ rất nhỏ.
Vì sao cần định nhóm máu ABO và Rh?
Việc xác định nhóm máu giúp ích lớn trong y học và đời sống:
- Đảm bảo an toàn khi truyền máu hoặc cấp cứu.
- Hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý về máu như tan máu bẩm sinh, thalassemia.
- Giúp mẹ bầu và bác sĩ phát hiện sớm xung đột Rh giữa mẹ và thai nhi (mẹ Rh-, con Rh+), tránh nguy cơ sảy thai hoặc tan máu sơ sinh.
Yếu tố quyết định nhóm máu hiếm trong hệ ABO
Nhóm máu ABO có hiếm không? Điều này phụ thuộc vào yếu tố Rh.
Tại Việt Nam, chỉ khoảng 0,04%–0,07% dân số mang nhóm máu Rh-, trong khi ở châu Âu, tỉ lệ này lên đến 15–40%.
Theo Hội Truyền máu Quốc tế, nhóm máu có tần suất dưới 0,1% được xem là nhóm máu hiếm.
Do đó, cùng một nhóm máu có thể hiếm ở quốc gia này nhưng phổ biến ở quốc gia khác.
Cách tự xác định nhóm máu ABO và Rh
- Dựa vào nhóm máu người thân: Tham khảo nhóm máu của bố mẹ để ước chừng nhóm máu của con.
Bảng di truyền nhóm máu giữa bố mẹ và con
| Bố | Mẹ | Nhóm máu con có thể có |
|---|---|---|
| A | A | A, O |
| A | B | A, B, AB, O |
| A | AB | A, B, AB |
| A | O | A, O |
| B | A | A, B, AB, O |
| B | O | B, O |
| AB | O | A, B |
| O | O | O |
- Dùng bộ test EldonCard tại nhà: Chích nhẹ đầu ngón tay, nhỏ máu lên vùng thử.
– Nếu vón ở vùng anti-A → nhóm A
– Nếu vón ở vùng anti-B → nhóm B
– Nếu vón ở cả hai vùng → nhóm AB
– Nếu không vón → nhóm O. - Thông qua hiến máu: Khi hiến máu, bạn sẽ được xét nghiệm nhóm máu miễn phí.
Sơ đồ truyền máu của hệ nhóm máu ABO
Không phải nhóm máu nào cũng truyền được cho nhau. Dưới đây là bảng minh họa khả năng cho – nhận giữa các nhóm máu:
| Nhóm máu cho | Nhóm máu nhận được |
|---|---|
| O- | Tất cả các nhóm (A, B, AB, O – Rh+, Rh-) |
| O+ | O+, A+, B+, AB+ |
| A- | A-, A+, AB-, AB+ |
| A+ | A+, AB+ |
| B- | B-, B+, AB-, AB+ |
| B+ | B+, AB+ |
| AB- | AB-, AB+ |
| AB+ | Chỉ AB+ |
Nhóm máu có nói lên được sức khỏe và tính cách không?
Theo nhiều nghiên cứu, nhóm máu không chỉ ảnh hưởng đến miễn dịch mà còn liên quan đến sức khỏe và tính cách:
- Nhóm A: Sức đề kháng tốt, dễ lo âu và nhạy cảm.
- Nhóm B: Dễ mắc béo phì, tính cách vui vẻ, thân thiện.
- Nhóm AB: Kết hợp đặc điểm của A và B, linh hoạt nhưng thất thường.
- Nhóm O: Sức khỏe dẻo dai, năng động, có tố chất lãnh đạo nhưng dễ bị bệnh tim mạch.
Các câu hỏi thường gặp về hệ nhóm máu ABO và Rh
Vì sao cùng nhóm máu nhưng vẫn không truyền cho nhau được?
Bởi vì còn phụ thuộc vào yếu tố Rh(+) và Rh(-).
Ví dụ: người có nhóm máu A+ không thể nhận từ A- nếu không tương thích yếu tố Rh.
Có nhóm máu nào khác ngoài hệ ABO không?
Có. Ngoài hệ ABO, y học còn xác định hơn 30 hệ khác như Kell, Lewis, Kidd, MNS… nhưng chúng ít phổ biến hơn trong lâm sàng.
Khi thuộc nhóm máu hiếm cần làm gì?
- Đăng ký hiến máu và lưu thông tin nhóm máu tại bệnh viện để thuận tiện khi cấp cứu.
- Kết nối với cộng đồng người có nhóm máu hiếm để hỗ trợ lẫn nhau khi cần.
Kết luận
Hệ nhóm máu ABO và Rh là nền tảng quan trọng trong y học truyền máu, giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.
Biết được nhóm máu của mình không chỉ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe mà còn có thể cứu sống người khác trong những tình huống khẩn cấp.
Nếu bạn muốn xét nghiệm xác định nhóm máu nhanh chóng và chính xác, hãy liên hệ ngay Galant Clinic để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.
