Một số người nói về sự suy giảm miễn dịch khi cơ thể trở nên suy yếu hoặc không thể chống lại sự tấn công của mầm bệnh ngoại lai. Khi đó cơ thể dễ bị nhiễm trùng nặng hoặc nguy hiểm đến tính mạng hơn nhiều so với người bình thường.
Thế nào là suy giảm miễn dịch?
Hệ thống miễn dịch là tập hợp các tế bào Lympho và tế bào bạch cầu trong máu, hạch bạch huyết, tủy xương, lá lách cùng làm chung một công việc là bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn xâm nhập vào các “lối vào” của cơ thể, đặc biệt là đường hô hấp và đường tiêu hóa.
Hệ thống miễn dịch của người trưởng thành được xây dựng và củng cố theo nguyên tắc “trí nhớ” theo bệnh tật. Sau khi các kháng thể thích hợp được tạo ra và tiêu diệt thành công kháng nguyên, cơ thể sẽ ghi nhớ nó và sử dụng nó vào lần tiếp theo khi thuốc xâm nhập trở lại. Cơ chế này được gọi là “miễn dịch chủ động”.
Ở trẻ sơ sinh, một hệ thống miễn dịch tạm thời được di truyền trong vài ngày đầu đời thông qua một loạt các kháng thể được hấp thụ trong sữa mẹ. Cơ chế này được gọi là “miễn dịch thụ động”. Kháng thể giảm rất nhanh sau tháng trẻ cai sữa. Vì vậy, sau thời gian này bé thường dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và đây là “cơ hội” để tự phát triển hệ miễn dịch chủ động, nên phòng bệnh “chủ động” cho trẻ thông qua tiêm chủng.
Như vậy, khi cơ thể bị suy giảm miễn dịch, tức là hệ thống phòng thủ và đề kháng không có, khả năng chống chọi và chống chọi bị mất đi khiến cơ thể rất dễ bị nhiễm các mầm bệnh truyền nhiễm. Tại thời điểm này, nhiễm trùng thường kéo dài hoặc lặp đi lặp lại. Về lâu dài, giải phẫu hay chức năng sinh lý của các hệ cơ quan cũng bị ảnh hưởng, dẫn đến giảm hoạt động sống.
Những nguyên nhân dẫn đến suy giảm miễn dịch?
Hội chứng suy giảm miễn dịch có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi bởi nhiều cơ chế khác nhau. Nhìn chung, có thể chia hội chứng này thành 2 nhóm nguyên nhân: (1) suy giảm miễn dịch mắc phải và (2) suy giảm miễn dịch bẩm sinh.
Suy giảm miễn dịch mắc phải
- Nhiễm HIV/AIDS: Không giống như các loại vi-rút khác, HIV là ký sinh trùng và trực tiếp phá hủy hệ thống miễn dịch của con người. Số lượng các tế bào miễn dịch giảm đi rất nhiều và cơ thể dường như không thể chống lại các bệnh nhiễm trùng rất nhỏ và dễ dàng kiệt sức và chết.
- Bệnh tiểu đường: Tăng đường huyết dai dẳng hoặc bệnh tiểu đường được kiểm soát kém dẫn đến nhiễm trùng dai dẳng.
- Sử dụng corticosteroid, thuốc chống đào thải và thuốc hóa trị ung thư: Những loại thuốc này không chỉ ức chế hoạt động của các tế bào miễn dịch mà còn cả khả năng bắt đầu phản ứng với các quá trình viêm.
- Hội chứng thận hư, sau cắt lách, suy dinh dưỡng, mệt mỏi: Là tình trạng số lượng tế bào miễn dịch trong máu giảm đi rất nhiều và các cơ chế không được sản sinh, chất lượng kém, kém hiệu quả hoặc không hoạt động, hoặc bị mất đi.
Suy giảm miễn dịch bẩm sinh
- Rối loạn di truyền: Sự bất thường trong cấu tạo gen của cha mẹ có hệ thống miễn dịch yếu khiến con cái của họ dễ bị nhiễm trùng hơn so với cha mẹ bình thường.
- Rối loạn trong quá trình sản xuất tế bào miễn dịch như thiếu tế bào B, thiếu tế bào T, thiếu tế bào B và T kết hợp, thiếu thực bào và bổ thể, hạ gammaglobulin máu… và không xác định (vô căn).
Dấu hiệu của suy giảm miễn dịch
Nhiễm trùng có thể xảy ra ở bất kỳ hệ thống cơ quan nào và có thể xảy ra đồng thời ở một số hệ thống cơ quan, khiến cơ thể dễ bị suy nhược nhanh chóng.Các triệu chứng nhiễm trùng qua các hệ thống cơ quan bao gồm:
- Cơ quan hô hấp: khó thở, sốt cao, đau ngực, ho khạc đờm, khò khè kéo dài…
- Tim mạch: đau ngực, khó thở khi kê gối nằm đầu thấp hoặc khi hồi hộp, gắng sức, tim đập nhanh…
- Tiêu hóa: tiêu phân sống, tiêu chảy, tiêu máu, buồn nôn, đau bụng,
- Bài tiết: tiểu buốt, tiểu mủ, tiểu đục, đau hông lưng, đau hạ vị,…
- Thần kinh: lừ đừ, yếu liệt tay chân, chậm chạp, hôn mê, co giật,…
- Da niêm: Bóng nước, Sang thương da, viêm loét, chảy mủ…
Ngoài ra, tình trạng nhiễm trùng kéo dài khiến bệnh nhân xanh xao, nổi hạch khắp người, thiếu máu, mệt mỏi và suy kiệt, không thể sinh hoạt và tự chăm sóc bản thân. Nếu tình trạng này không được kiểm soát, nhiễm trùng sẽ dẫn đến suy nội tạng và cuối cùng là tử vong.
Bị suy giảm miễn dịch thì nên làm gì?
Nếu cơ thể nhiễm bệnh có các đặc điểm trên thì phải nghi ngờ mắc hội chứng suy giảm miễn dịch. Lúc này nên đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Ngoài ra, những bệnh nhân mắc hội chứng suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc các bệnh dễ dẫn đến suy giảm miễn dịch mắc phải nên tích cực tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu nghi ngờ bị nhiễm trùng.
Lúc này, việc sử dụng kháng sinh là bắt buộc. Các bác sĩ kê đơn các loại kháng sinh phù hợp, liều cao và tiêm tĩnh mạch để nhanh chóng đạt nồng độ điều trị trong máu. Đôi khi phải phối hợp đồng thời hai hay nhiều nhóm kháng sinh với các cơ chế khác nhau để tiêu diệt các chủng vi khuẩn.
Thời gian điều trị bằng kháng sinh cũng dài hơn ở những đối tượng bị suy giảm miễn dịch so với dân số chung. Theo dõi chặt chẽ và chuyển đổi kháng sinh sớm nếu thấy tác dụng hoặc có dấu hiệu kháng thuốc. Quyết định ngừng sinh đôi có thể khó khăn vì sợ nhiễm trùng bùng phát trở lại.
Ngoài ra, người bệnh còn được điều trị bằng các biện pháp hỗ trợ như: Cung cấp đủ nước, điện giải, đảm bảo đủ dinh dưỡng, năng lượng, vệ sinh cá nhân và nghỉ ngơi đầy đủ. Mọi hoạt động sinh hoạt, chữa bệnh của các đối tượng này phải được tiến hành trong môi trường sạch sẽ, lý tưởng nhất là vô trùng để hạn chế khả năng bội nhiễm. Chế độ ăn uống, cung cấp không khí và quần áo của bệnh nhân cũng được kiểm tra kỹ lưỡng ở nhiều giai đoạn trước khi đến tay người dùng. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể mong đợi tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn và phục hồi sức khỏe.
