Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục là phương pháp tránh thai hiệu quả và được lựa chọn ưu tiên. Hầu hết mọi người đều đánh giá rằng sử dụng bao cao khá an toàn. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn có không ít trường hợp đối tượng sử dụng bị dị ứng bao cao su. Tất cả mọi người dù nam hay nữ, già hay trẻ đều có thể là nạn nhân của dị ứng bao cao su bất cứ lúc nào. Đặc biệt là các bạn nữ, hãy tự trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ cũng như xử lý đúng cách.
Triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ
Triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ
Phát hiện và xử lý kịp thời ngay khi triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ xuất hiện sẽ giúp quá trình trị liệu trở nên dễ dàng hơn và nhất là không để lại hậu quả nặng nề. Dị ứng bao cao su không ngoại trừ ai, bất kì ai, bất kỳ lúc nào cũng có khả năng không mong muốn mà bị dị ứng.
Nếu như không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng dị ứng trở nặng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ bệnh nhân. Dưới đây là một số triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ giới thường gặp, hãy lưu ý:
Phát ban đỏ
Đây là một trong những triệu chứng đầu tiên xuất hiện trong thời gian ngắn kể từ 6 đến 8 tiếng sau khi tiếp xúc và sử dụng bao cao su gây dị ứng. Các vết ban đỏ, sưng tấy gây ngứa ngáy, khó chịu thưởng tập trung ở vùng kín của phụ nữ. Sau đó, tuỳ thuộc vào cơ địa mỗi người mà tình trạng phát ban đỏ sẽ phát triển ở mức độ nặng nhẹ khác nhau.
Nếu không biết cách xử lý, các vết ban đỏ này rất có thể sẽ trở nặng, thậm trí bong tróc nếu bị tổn thương. Trong một số trường hợp, ban đỏ không bị phát ở vùng cấm mà còn lan sang các khu vực không trực tiếp tiếp xúc với bao cao su gây dị ứng trên cơ thể như bụng, điều, ngực,…
Ngứa ngáy, châm chích
Ngứa ngáy, châm chích ở các vùng da tiếp xúc
Dị ứng bao cao su có thể được xem là một dạng của dị ứng da. Biểu hiện thường thấy nhất của loại dị ứng này chính là ngứa ngáy, châm chích ở các vùng da tiếp xúc với chất dị ứng. Triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ cũng không ngoại lệ. Đối tượng bị dị ứng sẽ cảm thấy vô cùng khó chịu và ngứa rát tại khu vực quan hệ tình dục.
Không chỉ xuất hiện tại vùng da nhạy cảm mà tình trạng ngứa rát, châm chích này còn không loại trừ các bộ phận tiếp xúc với bao cao su khi quan hệ như môi, lưỡi, tay,… Mức độ nặng nhẹ của triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ này phục thuộc vào cơ địa và chất tạo thành bao cao su.
Nóng rát
Một trong những triệu chứng dị ứng bao cao su thường gặp nhất ở nữ giới chính là tình trạng nóng rát tại các khu vực da nhạy cảm tiếp xúc với bao cao su. Phụ nữ có thể cảm nhận rõ rệt hiện tượng khó chịu này khi vùng da bên ngoài và bên trong âm đạo trở nên nóng và đau rát.
Rất nhiều người chủ quan và cho rằng đây là biểu hiện thông thường khi quan hệ tình dục nên không kịp thời dừng lại và khiến tình trạng dị ứng trở nên nghiêm trọng hơn.
Phồng rộp da
Hiện tượng phồng rộp da xuất hiện
Khi tiếp xúc với hóa chất gây dị ứng có trong bao cao su, hệ thống miễn dịch của cơ thể con người sẽ thực hiện chức năng bảo vệ cơ thể khỏi các chất độc hại. Do đó, hiện tượng phồng rộp da xuất hiện. Mức độ phồng rộp da mỗi người thường không giống nhau và còn phụ thuộc và thời gian và diện tích tiếp xúc với bao cao su.
Theo đó, thời gian tiếp xúc càng lâu, diện tích tiếp xúc càng lớn thì tình trạng phồng rộp sẽ càng nặng. Trên cơ thể người phụ nữ bị dị ứng, các vết phồng sẽ xuất hiện ở vùng da quanh mép và các vùng da lân cận khiến cơ quan sinh dục bị sưng to đau rát.
Nổi mụn nước
Khi cơ thể bạn đã bị dị ứng đến nổi nổi các mụn nước nhỏ li ti, đồng nghĩa với trình trạng dị ứng đã chuyển biến xấu và ngày càng tệ hơn. Đặc biệt, nếu thường xuyên sử dụng bao cao su gây dị ứng, cơ quan sinh dục sẽ bị tổn thương nghiêm trọng. Các mụn nước xuất hiện tại vùng kín và các khu vực xung quanh là biểu hiện rõ ràng nhất. Chúng gây đau đớn, nhức nhối và vô cùng khó chịu.
Tuy nhiên, điều cấm kỵ tuyệt đối chính là không được giải hoặc dùng tay hay bất cứ dụng cụ nào tác động khiến mụn nước vỡ ra. Dịch và vi khuẩn tích tụ trong mỗi mụn nước tràn ra ngoài sẽ mở rộng diện tích tiếp xúc khiến vùng da nổi mụn lan rộng ra. Trường hợp xấu nhất là chúng sẽ gây nên tình trạng viêm loét da và gây ra biến chứng vĩnh viễn không thể trị liệu dứt điểm.
Sốc phản vệ
Sốc phản vệ là triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ nghiêm trọng nhất
Sốc phản vệ là triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ nghiêm trọng nhất và cần được điều trị khẩn cấp, kịp thời. Nếu không được cấp cứu và có phương án điều trị kịp thời, hiệu quả thì triệu chứng sốc phản phệ có thể dẫn đến co thắt đường hô hấp. Đây là nguyên nhân chính khiến nhiều đối tượng sốc phản vệ do dị ứng bao cao su và nhiều dạng dị ứng khác tử vong.
Khi sử dụng bao cao su và cơ thể xuất hiện các hiện tượng bất thường và có biểu hiện khó thở, đau ngực, tim đập nhanh bất thường, sưng môi, lưỡi, họng, căng cứng và đau rát âm đạo thì cần dừng lại ngay lập tức.
Nạn nhân trong trường hợp sốc phản vệ nghiêm trọng có biểu hiện môi tím tái, sưng phù nề tay chân, mất ý thức, co giật,…Lúc này, nạn nhân cần được cấp cứu ngay và đưa nến cơ sở y tế gần nhất điều trị. Nếu chậm trễ, nạn nhân sẽ đối mặt với nguy cơ tử vong, may mắn hơn cũng là biến chứng suốt đời.
Một số triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ khác
Một số triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ khác
Bên cạnh một số triệu chứng điển hình thường gặp và dễ dàng phát hiện, khi sử dụng bao cao su cần lưu ý một số biểu hiện bất thường khác của cơ thể. Cụ thể, nếu như cơ địa nạn nhân kích ứng mạnh với hoá chất gây dị ứng sẽ dẫn đến tình trạng dị ứng toàn thân. Hầu hết các trường hợp dị ứng toàn thân thường gặp ở phụ nữ, do đặc tính cơ quan sinh dục nhạy cảm hơn nhiều so với nam giới.
Chính vì thế, chị em cần lưu ý các triệu chứng như: sưng tấy toàn thân, nổi mề đay, nóng đỏ mặt, chảy nước mắt, chảy nước mũi, đau hong. Đặc biệt, một số phản ứng sinh lsy trường gặp khi dị ứng toàn thân bao cao su chính là tụt huyết áp, thở khó nhọc, khò kề, chóng mặt, buồn nôn,…
Xem ngay: Giải đáp những khúc mắc liên quan đến dùng bao cao su vẫn lây bệnh
Nguyên nhân dị ứng bao cao su
Rất nhiều người sau khi quan hệ có sử dụng bao cao có biểu ngứa ngáy, sưng tấy mà vẫn không biết đây rất có thể là các triệu chứng đầu tiên của tình trạng dị ứng bao cao su. Trong trường hợp dị ứng nhẹ, các triệu chứng không rõ ràng khiến nạn nhân không biết nguyên nhân của các biểu hiện trên là gì và chủ quan bỏ qua.
Tuy nhiên vẫn có người biết bản thân mình đã bị dị ứng bao cao su nhưng lại không biết nguyên do là gì. Hiểu biết về nguyên nhân dị ứng bao cao su sẽ giúp quá trình điều trị đạt được hiệu quả cao hơn vì đúng bệnh đúng thuốc.
Dị ứng Latex – nhựa cao su
Dị ứng Latex – nhựa cao su
Trước đây, số lượng người bị dị ứng bao cao su thường rất thấp nhưng con số này lại không ngừng tăng lên trong những năm gần đây. Cơ địa con người là không thể thay đổi. Vậy nguyên nhân chính khiến nạn nhân dị ứng bao cao su ngày càng có xu hướng tăng nhanh và tăng mạnh trong thời gian gần đây là gì?
Câu trả lời đến từ sự thay đổi chất liệu sản xuất bao cao su. Có thể bạn không biết, bao cao su được sản xuất từ Latex – nhựa cao su tự nhiên. Mũ cao su sau khi được thu hoặc sẽ trải qua nhiều công đoạn để chế tạo thành nhiều sản phẩm khác nhau, trong đó, bao cao su cũng không ngoại lệ.
Trong giai đoạn gần đây, nền công nghiệp chế biến và chế tạo các sản phẩm từ mủ nhựa cao su tự nhiên đang rất phát triển. Hầu hết các loại bao cao su được bày bán trên thị trường có thành phần chính là Latex.
Thành phần cấu thành nhựa Latex có chứa một loại Protein được đánh giá là có khả năng gây kích ích và dị ứng ở người. Các triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ giới thường gặp chính là biểu hiện khi hệ miễn dịch của cơ thể bài xích và tiết kháng thể chống lại sự xâm nhập của loại Protein có hại này.
Vì thế, nếu bạn dị ứng với nhựa cao su, các sản phẩm được sản xuất từ nguyên liệu chính là mủ cao su tự nhiên thì hãy cẩn thận khi sử dụng bao cao su vì khả năng dị ứng rất cao. Đây cũng chính là nguyên nhân chính gây nên hiện tượng dị ứng bao cao su. Theo thống kê, có hơn 90% nạn nhân dị ứng bao cao su có dị ứng với Latex – nhựa cao su tự nhiên.
Dị ứng hoá chất trong bao cao su
Dị ứng hoá chất trong bao cao su
Bên cạnh Latex – nguyên nhân chính gây nên dị ứng bao cao su thì một vài hợp chất khác có trong thành phần tạo nên sản phẩm này cũng được xem là nguồn cơn dị ứng của không ít nạn nhân. Bao cao su không chỉ đơn giản là một lớp màn bảo vệ thông thường mà còn chứa các chất khác như gel, chất bôi trơn, chất diệt tinh trùng.
Tiêu biểu phải đề cập đến Nonoxynol – 9 có trong thành phần của nhiều loại bao cao su hiện nay, có tác dụng phá hoại và tiêu diệt tinh trùng, giúp ngăn ngừa thụ thai ở nữ giới. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ – FDA – đã nghiên cứu và cho rằng đây hoạt chất an toàn.
Thế nhưng, đối với một số người có cơ địa đặc biệt, Nonoxynol – 9 là nguyên nhân chính gây nên dị ứng khi sử dụng bao cao su, nhất là những đối tượng sử dụng trong thời gian dài. Biểu hiện đầu tiên khi bị dị ứng Nonoxynol – 9 chính là ngứa rát âm đạo, lâu ngày có thể dẫn đến viêm nhiễm vùng kín, vi khuẩn xâm nhập gây nấm, men.
Dị ứng thực phẩm
Tránh sử dụng các loại thực phẩm dị ứng latex
Trường hợp này gây dị ứng ngay cả khi nạn nhân không quan hệ tình dục hoặc quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su. Vậy lý do nào khiến họ xuất hiện các triệu chứng dị ứng bao cao su. Latex – chúng ta đều biết, latex chứa một loại protein gây hại khiến cơ thể người bị dị ứng. Loại protein này không chỉ có trong nhựa mủ cao su tự nhiên mà còn xuất hiện trong một số loại thực phẩm quen thuộc thường ngày.
Vào năm 2002, một thống kê đã cho thấy nặng khoảng 30 – 50% nạn nhân dị ứng Latex có trong bao cao su dị ứng với các loại thực phẩm, thực vật có chứa loại protein tương tự. Theo đó, loại protein gây dị ứng này xuất hiện trong các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật thường gặp như: chuối, bơ, cà chua, khoai tây, ớt chuông, kiwi, hạt dẻ,… Vì thế, nếu bạn bị dị ứng với Latex thì hãy tránh sử dụng các loại thực phẩm này và ngược lại.
Cách xử lý khi bị dị ứng bao cao su
Làm thế nào để xử lý đúng cách khi phát hiện triệu chứng dị ứng bao cao su? Đây hẳn là vấnd dề được nhiều người quan tâm. Hãy theo dõi thật kĩ những thông tin sau đây vì chúng rất có thể sẽ cứu bạn hoặc người bên cạnh bạn trong một số trường hợp cần thiết.
Xử lý triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ tức thì
Xử lý triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ tức thì
Ngay khi phát hiện triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ, bạn cần hành động ngay để kịp thời xử lý và tránh khiến tình trạng dị ứng trở nên nghiêm trọng hơn. Theo đó:
Ngay khi cảm thấy bản thân bị dị ứng bao cao su cần dừng mọi hoạt động quan hệ tình dục ngay lập tức và tháo bao cao su ra khỏi cơ thể, tránh tiếp xúc với chúng bằng mọi cách. Việc này sẽ giúp bạn ngăn chặn triệu chứng dị ứng trở nặng và lan rộng ra khắp cơ thể, hạn chế tối đa các biến chứng không đáng có.
Tiếp đến, người bị dị ứng cần nhanh chóng làm sạch cơ thể bằng cách đi tắm và vệ sinh thật sạch vùng da đã tiếp xúc và xuất hiện triệu chứng dị ứng. Mục đích chính là loại bỏ các hợp chất gây dị ứng còn vương lại trên cơ thể.
Sử dụng thuốc kháng histamin, bôi thuốc mỡ Chlortetracycline, Tetracycline để ngăn ngừa và giảm bớt cảm giác ngứa ngáy tức thời của triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ. Thế nhưng, tác dụng của thuốc phụ thuộc vào cơ địa và tình trạng dị ứng. Nhẹ thì các triệu chứng sẽ biến mất sau khi uống thuốc. Nặng thì các biểu hiện vẫn không giảm, lúc này bạn hãy nhanh chóng đến cơ quan y tế để kiểm tra và điều trị đúng cách.
Hướng dẫn điều trị dị ứng bao cao su ở nữ
Hướng dẫn điều trị dị ứng bao cao su ở nữ
Sau khi xử lý tức thời các triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ thì đối tượng cần có phương án điều trị cũng như phương pháp phòng tránh đúng cách. Điều này không chỉ hỗ trợ điều trị và phục hồi nhanh chóng và còn loại trừ nguy cơ dị ứng bao cao su ở lần quan hệ tiếp theo. Vì thế, đừng bỏ qua những thông tin hữu ích dưới đây.
Thay đổi loại bao cao su
Những loại bao cao su hiện đang được bày bán trên thị trường hiện nay phần lớn được sản xuất từ nguyên liệu chính là Latex. Vì thế, để tránh dị ứng bao cao su hiệu quả, mọi người cần tìm hiểu và sử dụng các loại bao cao su được sản xuất bởi chất liệu phù hợp. Một số chất liệu bao cao su thay thế mọi người có thể tham khảo sử dụng là: Polyurethane, Polyisoprene, màng ruột cừu.
Xem ngay: Quan hệ không dùng bao cao su có sao không?
Điều trị dị ứng bằng thuốc
Điều trị dị ứng bao cao su bằng thuốc
Khi triệu chứng dị ứng bao cao su trở nặng và không thể tự hết thì bệnh nhân cần tìm đến sự tư vấn của bác sĩ đế ửd ụng thuốc điều trị đúng cách. Tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc điều trị dị ứng bao cao su để tránh khiến các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Theo đó, các loại thuốc điều trị dị ứng bao cao su thường dùng là:
- Thuốc mỡ Chlortetracycline và Tetracycline: Hai loại thuốc mỡ này có tác dụng làm dịu, giảm đau, giảm ngứa vùng da bị dị ứng trong trường hợp dị ứng nhẹ.
- Thuốc kháng Histamin, thuốc Corticosteroid, tiêm Epinephrine: Các loại thuốc này thường được sử dụng trong các trường hợp triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ nghiêm trọng, đặc biệt là khi bệnh nhân có dấu hiệu sốc phản vệ.
Tạm ngừng quan hệ tình dục
Bộ phận sinh dục là khu vực nhạy cảm nhất trên cơ thể phụ nữ. Vì thế, ngay khi phát hiện vùng kín có bất cứ dấu hiệu bất thường nào, tương tự như các triệu chứng dị ứng bao cao su thường gặp ở nữ, mọi người cần tạm ngừng quan hệ một thời gian.
Đây là giai đoạn để phụ nữ chăm sóc và vệ sinh vùng kín sạch sẽ, để phục hồi chức năng và ngăn triệu chứng bệnh trở nên nghiêm trọng. Đối với trường hợp dị ứng bao cao su, mọi người cần tạm ngưng quan hệ tính dục trong khoảng 2 tuần để hồi phục.
Lưu ý những thực phẩm gây dị ứng
Người bị dị ứng với Latex và bao cao su các loại cần lưu ý tránh sử dụng các loại thực phẩm chứa thành phần protein có cấu trúc tương tự như chuối, kiwi, cà chua, ớt chuông, bơ, khoai tây, hạt dẻ,…
Lưu ý khi bị dị ứng bao cao su
Lưu ý khi bị dị ứng bao cao su
Mỗi người đều có trách nhiệm bảo vệ bản thân, đặc biệt là phái nữ. Không nên vì bất cứ lý do nào mà xem nhẹ sức khỏe bản thân, phụ nữ nên học cách chủ động và rõ ràng trong quá trình quan hệ tình dục. Đây vốn là chuyện tự nguyện của cả 2 người, vì thế nếu bị dị ứng với bao cao su thì đừng ngại cho đối phương biết.
Bên cạnh đó, dị ứng bao cao su không phân biệt giới tính. Vì thế, nếu như xuất hiện các triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ, chị em cũng không cần lo ngại bị chê cười, tự ý sử dụng thuốc hoặc tự điều trị. Lời khuyên cho chị em là hãy tìm đến bác sĩ để được bác sĩ tư vấn, và hướng dẫn điều trị đúng cách.
Trong quá trình kiêng quan hệ tính dục để điều trị dị ứng bao cao su, phụ nữ phải vệ sinh cơ quan sinh dục đúng cách. Theo đó, âm hộ và vùng kín phụ nữ vô cùng nhạy cảm và dễ kích ứng, hãy vệ sinh nhẹ nhàng, tránh chà xát gây tổn thương, không sử dụng nước nóng và các dung dịch vệ sinh nhiều bọt.
Nếu vệ sinh sai cách, triệu chứng bệnh không chỉ không thuyên giảm và còn trở nên nghiêm trọng hơn, mất kiểm soát, gây khó khăn trong quá trình điều trị. Phụ nữ nếu bị dị ứng bao cao su và không tìm được sản phẩm thích hợp thì có thể tham khảo phương pháp đặt vòng tránh thai. Tuy nhiên, phương pháp tránh thai này không thể phòng tránh các bệnh lây qua đường tình dục.
Các loại bao cao su thay thế phổ biến
Dưới đây là một số loại bao cao su không sử dụng Latex điển hình có thể tham khảo:
Bao cao su Polyurethane
Bao cao su Polyurethane
Chất liệu chính của loại bao cao su này chính là Polyurethane – một loại cao su tổng hợp. Cũng tương tự như Latex, Polyurethane có tác dụng hỗ trợ ngăn ngừa đậu thai và phòng các bệnh lây qua đường tình dục.
Các loại bao cao su Polyurethane thường mỏng và truyền nhiệt tốt hơn so với bao cao su Latex thông thường. Đây vừa là ưu điểm vừa là nhược điểm của loại bao cao su này. Bởi vì, trong một số trường hợp, đối với một số đối tượng, sản phẩm này không phù hợp, dễ bị trượt hay rách.
Bao cao su Polyisoprene
Bao cao su Polyisoprene
Polyisoprene là loại cao su tổng hợp tương tự và cũng là nguyên liệu chính để tạo nên bao cao su Polyisoprene. Đây là laoij bao cao su thay thế cho nhóm đối tượng người dùng bị dị ứng cả Latex và Polyurethane. Đây là một sản phẩm mới và ít được biết đến trên thị trường. Tính ứng dụng của bao cao su Polyisoprene không cao và thường phù hợp hơn với nam giới.
Bao cao su da cừu
Bao cao su da cừu
Đây là loại bao cao su truyền thống và được sử dụng từ nhiều năm về trước, nhưng đến nay thì độ phổ biến không cao. Có thể hiểu một cách đơn giản, loại bao cao su này được làm từ màng ruột của con cừu. Lớp lót ruột này rất mỏng nên độ nhạy cảm cao, mang lại những xúc cảm chân thật nhất khi làm chuyện ấy.
Bao cao su da cừu là sự lựa chọn tuyệt vời vì sẽ không gây dị ứng. Nhược điểm lớn nhất của sản phẩm này chính là khả năng phòng bệnh lây qua đường tindh dục không cao. Vì thế, hãy cẩn thận với bạn tình của mình khi sử dụng bao cao su con cừu.
Bao cao su nhựa mỏng
Chất liệu chính để sản xuất loại bao cao su này chính là nhựa mỏng. Ưu điểm lớn nhất của bao cao su nhựa mỏng chính là không sử dụng các chất liệu gây dị ứng. Nhược điểm chính là độ đàn hồi kém. thiết kế không tinh tế, dễ tuột khi vận động.
Bao cao su cho nữ
Đây là loại bao cao su dành riêng cho chị em phụ nữ. Các sản phẩm bao cao su dành cho phụ nữ thường rất mỏng và mềm, đặc biệt chứa nhiều chất bôi trơn. Loại bao cao su này được đặt trong âm đạo phụ nữ trước khi quan hệ để phòng tránh mang thai và bệnh tình dục.
Xem ngay: Dùng bao cao su có viêm nhiễm không? Có mắc bệnh lý nào không?
Dị ứng bao cao su sẽ hết trong bao lâu?
Dị ứng bao cao su sẽ hết trong bao lâu?
Không có câu trả lời chính xác về thời gian các triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ sẽ khỏi hoàn toàn vì phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Cơ địa mỗi người, mức độ dị ứng và thời gian dị ứng sẽ quyết định thời gian hết bệnh.
Thông thường, nếu dị ứng xuất hiện triệu chứng mức độ nhẹ thì khoảng 1 đến 2 ngày là khỏi hoàn toàn. Ngược lại, trường hợp dị ứng nghiêm trọng, sốc phản vệ, người bệnh cần có sự can thiệp điều trị của bác sĩ thì mất nhiều thời gian hơn.
Triệu chứng dị ứng bao cao su ở nữ rất dễ phát hiện, vì thế, mọi người hãy chú ý và điều trị kịp thời trước khi tình hình bệnh trở nặng. Hy vọng những thông tin được cung cấp trong bài viết sẽ giúp ích được cho bạn đọc trong một vài trường hợp cần thiết.